Terapia wzroku

Optometryczna Terapia Wzroku (optometric vision theraphy – VT) pozwala na przywrócenie właściwego funkcjonowania układu wzrokowego. Terapia ma na celu usprawnienie tych funkcji wzrokowych, których nie da się poprawić przez korekcję okularową, korekcję soczewkami czy operację. Ma ona podłoże naukowe (ćwiczone są te funkcje, które wg badań naukowych mogą ulec usprawnieniu w efekcie treningu) w oparciu o wiedzę z zakresu, procesu widzenia jedno i obuocznego, zaburzeń widzenia oraz integracji wzrokowo-ruchowej. Program terapii prowadzonej w OPTO+ opiera się na wieloletnim doświadczeniu i badaniach naukowych pracowników OPTO+ oraz naukowców i specjalistów z innych ośrodków w Europie i USA. Stosowane techniki są oparte na metodach ćwiczeń rekomendowanych przez optometrystów w USA, a program ich jest zgodny z zakresem w jakim kształci się optometrystów na uczelniach wyższych w krajach takich jak USA, Kanada, Australia, skąd VT pochodzi.

Stosowane techniki zgodne są z założeniami międzynarodowej organizacji COVD (College of Optometrists in Vision Development) – czytaj więcej: https://www.covd.org/page/About_Us

Skierowane jest do każdej osoby, bez względu na wiek, która zgłasza dolegliwości ze strony układu wzrokowego.

Pacjentami OPTO+ są dzieci oraz osoby dorosłe, u których zaobserwowano zaburzenia i dolegliwości takie jak:

zez, czyli stałe lub okresowe uciekanie któregoś z oczu
przymykanie któregoś z oczu w pełnym słońcu
częste mrużenie lub pocieranie oczu
przybliżanie się do oglądanych przedmiotów, telewizora lub czytanych treści
szybkie męczenie się przy pracy z bliska, niechęć do nauki, bóle głowy przy czytaniu/nauce
oczopląs
neurologiczne zaburzenia widzenia np. podwójne widzenie, ubytki w polu widzenia
dziecko przeszło zabieg usunięcia zaćmy wrodzonej lub dotknięte jest inną patologią gałek ocznych, które spowodowało obniżenie ostrości wzroku na jednym lub obojgu oczach

Należy pamiętać, że widzenie to proces odbywający się w mózgu, a nie w oczach. Oczy stanowią odbiornik/aparat zbierający informację wzrokową i przesyłają ją do mózgu. Całym proces widzenia odbywa się na poziomie mózgu w korze mózgowej. W proces widzenia zaangażowane są różne struktury mózgu i szacuje się, że ok. 60% kory mózgowej bierze udział w pełnym procesie widzenia. Jest to jeden z najbardziej zaawansowanych i złożonych procesów przetwarzania w układzie nerwowym człowieka. Dziecko rodząc się nie ma rozwiniętego widzenia. Musi się jego nauczyć. Jeżeli w pierwszych miesiącach i latach życia (zwłaszcza do 3 r.z.) nie pojawia się przeszkodzą pod postacią choroby oka, zaćmy wrodzonej, zeza czy dużej wady refrakcji, to widzenie rozwija się samoczynnie prawidłowo – mózgu oczy się widzenia poprzez doświadczenie. Jednakże gdy w okresie tym pojawi się jakaś wada wzroku, czy inna przeszkoda utrudniająca powstawanie prawidłowego obrazu w oku, mózgu nie zdoła nauczyć się widzenia, co prowadzi do stanu niedowidzenia, czy używania jedynie jednego z oczu. Jeżeli duża wada wzroku zostanie wykryta zbyt późno i jej korekcja nastąpi po najważniejszym dla rozwoju widzenia okresie (powyżej 3-4 r.z., albo później), nałożenie okularów czy soczewek kontaktowych, czy nawet operacja zeza nie wystarczy, aby przywrócić dobre wiedzenie. Osoba ta nie zdołała nauczyć się widzenia w krytycznym okresie dla rozwoju wzroku, zatem poza terapią pod postacią okularów/soczewek kontaktowych czy operacji, wskazane jest wprowadzenie ćwiczeń, które maja na celu nauczenia mózgu prawidłowych funkcji wzrokowych. Terapia wzroku (VT) skupiona jest zatem na usprawnieniu widzenia przez stopniowe uczenie mózgu jak należy korzystać z oczu oraz interpretować odpowiednio obraz w nim powstały. Inaczej mówiąc – terapia wzroku to ĆWICZENIA MÓZGU, a nie oka.

Proces widzenia jest bardzo złożony i nie polega jedynie na postrzeganiu szczegółów w centralnym widzeniu. Dobre widzenie to: dobra ostrość wzroku (centralna); stabilna fiksacja, szerokie pole widzenia; dobre funkcje akomodacji; dobra ruchomość oczu (ruchy sakkadyczne i śledzące); dobra kontrola wergencyjna (konwergencja, sprawność wergencji); dobra koordynacja oko-ręka; szybkie postrzeganie (dobra percepcja ruchu); obecność widzenia obuocznego (co zapewnia szersze pole widzenia i lepsze postrzeganie przestrzeni) oraz odpowiednie przetwarzanie informacji wzrokowej na wyższym poziomie (percepcja wzrokowa). Terapia wzroku ma na celu usprawnienie tych właśnie funkcji, aby jakość widzenia i efektywność była jak najwyższa.

ostrość wzroku i fiksację w niedowidzeniu
zdolności akomodacji u niedowidzeniu, zezach, problemach w nauce i czytaniu
kontrolę okulomotoryczną (ruchy oczu) i konwergencję – w zezach jawnych, zaburzeniach wergencji towarzyszącym zwykle zezom ukrytym, przy problemach z nauka i czytaniu a także częściowo w oczopląsie
koordynację oko-ręka – w rożnych stanach, gdy występuje problem ze stabilną fiksacją, niedowidzeniem, ruchami oczu
widzenie obuoczne – w zezach i niedowidzeniu
sprawność i zakresy wergencji – w zezach ukrytych, zaburzeniach układu wergencyjnego, w niektórych zezach jawnych
zdolności percepcji wzrokowej – u osób z zaburzeniami przetwarzania informacji wzrokowej
kontrolę ustawienia oczu – w zezach ukrytych i niektórych zezach okresowych
zakres pola widzenia – w nabytych uszkodzeniach mózgu (zależnie od stanu)
ogólne funkcje widzenia w stanach neurologicznych

wadę refrakcji jak nadwzroczność i krótkowzroczność – wynikają one zwykle ze zbyt krótkich lub zbyt długich gałek ocznych a na ich długość nie mamy wpływu – stany te należy korygować okularami lub soczewkami kontaktowymi (a u osób dorosłych możliwa jest korekcja chirurgiczna)
wadę refrakcji jak astygmatyzm (inaczej niezborność) – wynika zazwyczaj z nieprawidłowej krzywizny (kształtu) rogówki (przedniego odcinka oka) – stan ten należy korygować okularami lub soczewkami kontaktowymi (a u osób dorosłych możliwa jest korekcja chirurgiczna)
presbiopii (starczowzroczności) – związana jest ona ze sztywnieniem soczewki ocznej z wiekiem – stan ten można korygować okularami lub w niektórych przypadkach soczewkami kontaktowymi
chorób oczu jak zaćma, jaskra, zwyrodnienia siatkówki etc. – zmiany chorobowe, które powodują uszkodzenie struktury narządu wzroku – wymagają leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego, zależnie od stanu
zezów jawnych towarzyszących o dużych kątach – zezom często towarzyszy niedowidzenie lub słaba kontrola okoruchowa (ruchy oczu) i te funkcje można usprawnić poprzez ćwiczenia, lecz same kąty zeza (ustawienie oczu) często wymaga innego działania (w małych kątach rozważa się korekcję pryzmatyczną a w zezach akomodacyjnych okulary dwuogniskowe, natomiast większe kąty zeza zwykle wymagają zabiegu chirurgicznej korekcji zeza. Po zabiegu ćwiczeniami można próbować rozwijać widzenia obuoczne – zależnie od wieku i stanu pacjenta)
zezów porażennych – zezy te wynikają z nieprawidłowego unerwienia mięśni okoruchowych lub uszkodzenia struktur samych mięśni lub oczodołów – w przeważającej większości wskazane jest leczenie chirurgiczne, zwłaszcza gdy zezowi towarzyszy wyrównawcze ustawienie głowy. W niektórych przypadkach zezów porażennych o małych kątach można rozważać korekcję pryzmatyczną (okulary)
oczopląsu – nieregularnej niekontrolowane ruchy gałek ocznych – nie istnieje możliwość usunięcia oczopląsu poprzez ćwiczenia, ale w efekcie terapii (ćwiczeń) osoba uczy się bardziej efektywniej wykorzystywać swój wzrok, lepiej wykonywać ruchy oczu i w niektórych przypadkach dłużej utrzymywać stan wygaszenia oczopląsu jeżeli takowy występuje. Oczopląsu z wyrównawczym ustawieniem głowy (WUG) wymagają korekcji chirurgicznej, aby poprawić pozycje głowy i ciała, a przez to ułatwić widzenie. W niektórych przypadkach można rozważać korekcje pryzmatyczną, jeżeli WUG nie jest duży.

Wady refrakcji jak nadwzroczność, krótkowzroczności i astygmatyzm wymagają niezwłocznie korekcji optycznej (okularów lub soczewek kontaktowych), a dopiero po ich wprowadzeniu można myśleć o usprawnianiu pozostałych funkcji widzenia. Co istotne, nie istnieją ćwiczenia na redukcje wad refrakcji. Nadwzroczność wynika ze zbyt krótkich gałek ocznych a krótkowzroczność ze zbyt długich gałek – nie istnieją ćwiczenia, które wpłynęłyby na skrócenie gałki czy jej wydłużenie. Takie stanu należy korygować optycznie, aby obraz w oku był ostry a oczy ustawiały się prawidłowo (zwłaszcza w nadwzroczności, której często towarzyszy zez zbieżny). Astygmatyzm wynika zwykle z nieprawidłowego kształtu przedniej powierzchni rogówki (rogówka nie ma kształtu sferycznego – wycinka kuli, w kształcie jest zniekształcona – jest wycinkiem jajka). Nieprawidłowość ta prowadzi do nieprawidłowo zogniskowanego obrazu w oku. Założenie odpowiedniej korekcji okularowej (tzw. cylindrycznej) lub soczewek kontaktowych (torycznych) pozwala prawidłowo zogniskować obraz w oku i zapewnić lepsze widzenie. PAMIĘTAJMY zatem, że wady refrakcji wymagają stosowania okularów lub soczewek kontaktowych i nie ma efektywnych ćwiczeń aby je zmniejszyć. Wyjątek stanowi nadwzroczność, która może samoistnie z czasem zmniejszyć się, jeżeli oko dziecka urośnie z wiekiem. W takim przypadku, istnieje szansa, że na przestrzeni lat (zwykle do 12-14 r.z.) moce okularów będą stopniowo zmniejszane.

W niektórych stanach wskazane jest wprowadzenie dodatkowej korekcji pryzmatycznej wspomagającej ustawienie oczu i fuzję lub korekcji z addycją do bliży (w niedostatecznej akomodacji lub zezie z nadmierną konwergencja). Okulary te pozwalają na lepsze zogniskowanie obrazu w oku, co pomaga usprawniać funkcje wzrokowe na poziomie mózgu.

W przypadkach zezów (zwłaszcza dużych kątów i porażennych) konieczne jest zwykle przywrócenie równoległego ustawienie gałek ocznych poprzez zabieg chirurgiczny (operację). Zabiegi te w zezach są ważnym elementem leczenia, bez którego zwykle nie uda się uzyskać dobrej jakości widzenia oraz zadowalających efektów estetycznych – wygląd. Jeżeli nasz pacjent będzie wymagał operacji zeza, polecimy bardzo dobrych okulistów strabologów, którzy mają wieloletnie doświadczenie w leczeniu chirurgicznym zeza i oczopląsu.